کد مطلب:313855 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:178
آستانه ی مبارکه ی بقاع متبرکه ی علویان
همان منبع،... هفته نامه ی «كویر»، شماره ی 29، اردیبهشت 1373، ص 4.
در محلات سمنان، خیابان خرمشهر، بقعه ای بزرگ و تاریخی وجود دارد كه به امامزاده علوی معروف است. با تحقیقاتی كه از سوی مرحوم آیةالله علامه حائری
[ صفحه 178]
مازندرانی درباره ی سلسله نسب مدفونین این بقاع صورت گرفته و در لوحی ثبت و در حرم مطهر نسب گردیده، مدفونین این بارگاه ده تن ذكر شده اند كه 8 تن آنها در داخل بنا و دو تن دیگر در خارج و در صحن شرقی مدفونند و اسامی آنها عبارتند از:
1. عبیدالله بن حسن، كه با سایر سادات علوی در گرگان بوده، سپس به بلاد قومس مخصوصا سمنان، كه در آن زمان مأمن سادات ابوالفضلی و سجادی بوده است، آمده و چندی نیز قاضی القضاة بوده است. وی در سال 204 و 205 هجری به سمت امیرالحاج منصوب و به حج مشرف گردید. سال وفات نامبرده باید پس از بازگشت از حج، یعنی سال 205 هجری قمری به بعد، باشد.
2. عبیدالله بن عباس ثانی، فرزند حسن بن عبیدالله بن ابوالفضل العباس علیه السلام و برادرزاده ی عبیدالله بن حسن.
3. قاسم بن علی اشرف، فرزند امام زین العابدین علیه السلام و برادر ناصر كبیر پادشاه طبرستان و دیلم.
4. عبیدالله اعرج بن حسین اصغر بن امام زین العابدین علیه السلام كه یكی از سادات جلیل القدر و نام آور زمان خود بوده است. گویند ابوالعباس سفاح هشتاد هزار دینار مقرری برای وی تعیین كرده بود. درباره ی وفات وی روایات مختلفی وجود دارد: عده ای معتقدند وی هنگام بازگشت از خراسان با فرزندش، زین الدین علی صالح، پس از ملاقات با ابومسلم خراسانی در امروان دامغان فوت می كند و زین الدین جسد پدر را به محلات سمنان (زاوغان) می آورد. برخی عقیده دارند كه ابومسلم به وسیله ی زهر وی را شهید نموده است، ولی صاحب كتاب «استظهار» می نویسد: «زین الدین جلوتر از پدر به قریه ی زاوغان می رسد و خبر مرگ پدر را بعدا به او اطلاع می دهند».
5. ابوجعفر محمد، فرزند قاسم بن علی اشرف، از فقها و زهاد و عباد بوده است. وی از ترس معتصم به خراسان آمد و در آنجا چهل هزار نفر با وی بیعت كردند، ولی عبدالله بن طاهر به دستور خلیفه ی عباسی وی را دستگیر و به سامرا اعزام داشت و در این شهر به امر خلیفه وی را در برج معتصم، كه امروز نیز وجود دارد، زندانی كردند. عده ای از مریدان وی او را آزاد ساخته و به زاوغان امروز، كه از گزند خلفای عباسی
[ صفحه 179]
در امان بود، آوردند.
6. عبدالله بن عبیدالله اعرج، برادر زین الدین علی صالح.
7. عبدالله بن حسین اصغر، برادر عبیدالله اعرج.
8. قاسم بن عبدالله بن حسین اصغر.
9. قاسم بن علی بن حمزه اكبر بن حسن بن عبدالله بن حضرت عباس علیه السلام.
10. قاسم فرزند عبیدالله بن حسن، از علمای عالیقدر و از اصحاب فاضل حضرت امام حسن عسگری علیه السلام و نماینده ی آن حضرت در خراسان، گرگان و قومس بوده و در عسگریه نیز نشو و نما كرده، به طوری كه در این دیار به نام «عسگری» معروف شده است.
ساختمان امامزاده به صورت یك چهارضلعی بزرگ است كه از حرم، گنبد، و دو ایوان شرقی و غربی تشكیل شده است. در این بنا، كتیبه و یا سنگ نوشته ای كه دال بر تاریخ ایجاد بقعه باشد وجود ندارد، لیكن برابر شواهد موجود، بقعه ی علویان را می توان در زمره ی یكی از آثار تاریخی دوره ی قاجاریه به حساب آورد كه در زمان فتحعلی شاه قاجار ساخته شده است.
ساختمان امامزاده شامل حرم، رواقهای طرفین، دو ایوان و دو صحن شرقی و غربی وسیع می باشد. اتاق حرم، عبارت است از محوطه ی مربع شكلی به ضلع 5 / 5 متر، كه در وسط اضلاع چهارگانه ی آن دربی وجود دارد. گنبد بزرگ آن بر روی ساقه ای استوانه ای شكل به ارتفاع 30 / 2 متر قرار دارد، محیط خارجی گنبد محاذی بام 5 / 21 متر و ارتفاع آن تا كف حرم بیش از 5 / 12 متر می باشد. در وسط حرم و زیر گنبد، دو نمای قبر گچی وجود دارد كه در سال 68 بازسازی شده است. داخل بقعه را با گچ سفید كرده اند و در آن كوچكترین تزیینی به چشم نمی خورد، ایوان شرقی بیش از 5 / 7 متر ارتفاع دارد و سطح آن به اندازه ی 65 / 1 متر می باشد دیده می شود كه در داخل اتاق مستطیل شكل 4 ضربدر 6 قرار گرفته و بر روی آن ضریح آهنی مشبك زردرنگی وجود دارد و متعلق به قاسم فرزند عبیدالله بن حسن و قاسم فرزند امامزاده اشرف است، كه به همین
[ صفحه 180]
نام یعنی امامزاده اشرف هم است، و همچنین به امامزاده عسگری نیز معروف است.
صحن شرقی امامزاده در سال 68 - 69 توسط اوقاف سمنان با همكاری میراث فرهنگی استان توسعه داده شده و به نحو زیبایی نسبت به باغچه بندی، دیواركشی و مفروش نمودن حیاط با سنگ قلوه ای اقدام گردیده است. ایوان غربی نیز به ارتفاع 5 / 7 متر متصل به بقعه و مشرف به حیاط وسیع است، این ایوان هم حدود 65 / 1 متر از حیاط غربی بلندتر است و به وسیله ی 6 پله به صحن راه می یابد. در وسط وضع شرقی و در بالای درب ورودی حرم، كتیبه ای از كاشی لاجوردی مشاهده می شود كه آیه ی شریفه آیةالكرسی را به خط ثلث سفید بر آن نوشته اند.
در محلات سمنان، خیابان خرمشهر، بقعه ای بزرگ و تاریخی وجود دارد كه به امامزاده علوی معروف است. با تحقیقاتی كه از سوی مرحوم آیةالله علامه حائری
[ صفحه 178]
مازندرانی درباره ی سلسله نسب مدفونین این بقاع صورت گرفته و در لوحی ثبت و در حرم مطهر نسب گردیده، مدفونین این بارگاه ده تن ذكر شده اند كه 8 تن آنها در داخل بنا و دو تن دیگر در خارج و در صحن شرقی مدفونند و اسامی آنها عبارتند از:
1. عبیدالله بن حسن، كه با سایر سادات علوی در گرگان بوده، سپس به بلاد قومس مخصوصا سمنان، كه در آن زمان مأمن سادات ابوالفضلی و سجادی بوده است، آمده و چندی نیز قاضی القضاة بوده است. وی در سال 204 و 205 هجری به سمت امیرالحاج منصوب و به حج مشرف گردید. سال وفات نامبرده باید پس از بازگشت از حج، یعنی سال 205 هجری قمری به بعد، باشد.
2. عبیدالله بن عباس ثانی، فرزند حسن بن عبیدالله بن ابوالفضل العباس علیه السلام و برادرزاده ی عبیدالله بن حسن.
3. قاسم بن علی اشرف، فرزند امام زین العابدین علیه السلام و برادر ناصر كبیر پادشاه طبرستان و دیلم.
4. عبیدالله اعرج بن حسین اصغر بن امام زین العابدین علیه السلام كه یكی از سادات جلیل القدر و نام آور زمان خود بوده است. گویند ابوالعباس سفاح هشتاد هزار دینار مقرری برای وی تعیین كرده بود. درباره ی وفات وی روایات مختلفی وجود دارد: عده ای معتقدند وی هنگام بازگشت از خراسان با فرزندش، زین الدین علی صالح، پس از ملاقات با ابومسلم خراسانی در امروان دامغان فوت می كند و زین الدین جسد پدر را به محلات سمنان (زاوغان) می آورد. برخی عقیده دارند كه ابومسلم به وسیله ی زهر وی را شهید نموده است، ولی صاحب كتاب «استظهار» می نویسد: «زین الدین جلوتر از پدر به قریه ی زاوغان می رسد و خبر مرگ پدر را بعدا به او اطلاع می دهند».
5. ابوجعفر محمد، فرزند قاسم بن علی اشرف، از فقها و زهاد و عباد بوده است. وی از ترس معتصم به خراسان آمد و در آنجا چهل هزار نفر با وی بیعت كردند، ولی عبدالله بن طاهر به دستور خلیفه ی عباسی وی را دستگیر و به سامرا اعزام داشت و در این شهر به امر خلیفه وی را در برج معتصم، كه امروز نیز وجود دارد، زندانی كردند. عده ای از مریدان وی او را آزاد ساخته و به زاوغان امروز، كه از گزند خلفای عباسی
[ صفحه 179]
در امان بود، آوردند.
6. عبدالله بن عبیدالله اعرج، برادر زین الدین علی صالح.
7. عبدالله بن حسین اصغر، برادر عبیدالله اعرج.
8. قاسم بن عبدالله بن حسین اصغر.
9. قاسم بن علی بن حمزه اكبر بن حسن بن عبدالله بن حضرت عباس علیه السلام.
10. قاسم فرزند عبیدالله بن حسن، از علمای عالیقدر و از اصحاب فاضل حضرت امام حسن عسگری علیه السلام و نماینده ی آن حضرت در خراسان، گرگان و قومس بوده و در عسگریه نیز نشو و نما كرده، به طوری كه در این دیار به نام «عسگری» معروف شده است.
ساختمان امامزاده به صورت یك چهارضلعی بزرگ است كه از حرم، گنبد، و دو ایوان شرقی و غربی تشكیل شده است. در این بنا، كتیبه و یا سنگ نوشته ای كه دال بر تاریخ ایجاد بقعه باشد وجود ندارد، لیكن برابر شواهد موجود، بقعه ی علویان را می توان در زمره ی یكی از آثار تاریخی دوره ی قاجاریه به حساب آورد كه در زمان فتحعلی شاه قاجار ساخته شده است.
ساختمان امامزاده شامل حرم، رواقهای طرفین، دو ایوان و دو صحن شرقی و غربی وسیع می باشد. اتاق حرم، عبارت است از محوطه ی مربع شكلی به ضلع 5 / 5 متر، كه در وسط اضلاع چهارگانه ی آن دربی وجود دارد. گنبد بزرگ آن بر روی ساقه ای استوانه ای شكل به ارتفاع 30 / 2 متر قرار دارد، محیط خارجی گنبد محاذی بام 5 / 21 متر و ارتفاع آن تا كف حرم بیش از 5 / 12 متر می باشد. در وسط حرم و زیر گنبد، دو نمای قبر گچی وجود دارد كه در سال 68 بازسازی شده است. داخل بقعه را با گچ سفید كرده اند و در آن كوچكترین تزیینی به چشم نمی خورد، ایوان شرقی بیش از 5 / 7 متر ارتفاع دارد و سطح آن به اندازه ی 65 / 1 متر می باشد دیده می شود كه در داخل اتاق مستطیل شكل 4 ضربدر 6 قرار گرفته و بر روی آن ضریح آهنی مشبك زردرنگی وجود دارد و متعلق به قاسم فرزند عبیدالله بن حسن و قاسم فرزند امامزاده اشرف است، كه به همین
[ صفحه 180]
نام یعنی امامزاده اشرف هم است، و همچنین به امامزاده عسگری نیز معروف است.
صحن شرقی امامزاده در سال 68 - 69 توسط اوقاف سمنان با همكاری میراث فرهنگی استان توسعه داده شده و به نحو زیبایی نسبت به باغچه بندی، دیواركشی و مفروش نمودن حیاط با سنگ قلوه ای اقدام گردیده است. ایوان غربی نیز به ارتفاع 5 / 7 متر متصل به بقعه و مشرف به حیاط وسیع است، این ایوان هم حدود 65 / 1 متر از حیاط غربی بلندتر است و به وسیله ی 6 پله به صحن راه می یابد. در وسط وضع شرقی و در بالای درب ورودی حرم، كتیبه ای از كاشی لاجوردی مشاهده می شود كه آیه ی شریفه آیةالكرسی را به خط ثلث سفید بر آن نوشته اند.